Hoe zoek ik persoons- of organisatiearchieven?

 

Wat is een persoons- of organisatiearchief (niet)?

Zoek je naar de sporen van de activiteiten van een persoon of organisatie? En gaat het om sporen die door die persoon of organisatie zelf werden aangemaakt of ontvangen en in hun organische samenhang bewaard werden? Dan zoek je misschien naar een persoons- of organisatiearchief.

Deze definitie is belangrijk omdat archieven anders worden beschreven en ontsloten dan documentatieverzamelingen of bibliotheken, en ze dus ook langs andere wegen vindbaar zijn. Zo kan je de persoons- en organisatiearchieven die bewaard worden door het Letterenhuis terugvinden via de instellingsoverschrijdende Archiefbank, maar vind je hun documentatieverzamelingen enkel in Agrippa, het eigen zoekinstrument van het Letterenhuis.

In principe horen informatiedragers tot een archief: ongeacht de drager. Glasplaten, analoge filmspoelen en digitale documenten horen dus net zo goed tot het archief. Objecten worden dan weer niet altijd als ‘informatiedrager’ beschouwd. Er is wel een tendens om artistieke objecten vervaardigd als onderdeel van de werking van een organisatie (bv. kostuums, theaterpoppen) toch als onderdeel van het ‘archief’ te beschouwen. Niettemin hanteren veel archiefinstellingen een historische gegroeide afbakening, waardoor ze geen objecten bijhouden en nog onvoldoende hebben geïnvesteerd in infrastructuur om ook digitale bestanden te bewaren en te ontsluiten. Die zal je dan via andere kanalen moeten opsporen, indien ze tenminste de tand des tijds hebben overleefd…

De website van een persoon of organisatie hoort ook tot het archief en zou dus moeten worden gearchiveerd. Sommige websites hebben zelfs een sectie archief. Hierin worden slechts de oudere webpagina’s gestockeerd, vaak bv. met de programmatie van de voorbije jaren. Deze archiefrubriek verdwijnt na enkele jaren samen met de rest van de website, en biedt dus geen duurzame archivering. Voor meer tips over duurzame archiefzorg, zie dit artikel op de website van CEMPER.

Zie ook Documentatiecollecties podiumkunsten en Wat is het onderscheid tussen ‘archief’, ‘documentatie’, ‘bibliotheek’ en ‘museale collectie’.

Eén archief, meerdere deelarchieven, meerdere gerelateerde archieven

Het archief van één persoon of organisatie werd soms uit elkaar gehaald. De verschillende onderdelen kunnen dan op een verschillende plaats worden bewaard. Actieve organisaties bewaren altijd hun eigen recente archief op kantoor, maar het oudere archief kan al zijn overgedragen aan een bewaarinstelling

Doe dus zo snel mogelijk navraag naar de geschiedenis van de archiefvorming, zodat je geen onderdelen van het archief mist, of toch de eventuele lacunes kan verklaren.

Organisatie-archieven en de archieven van de medewerkers en betrokken kunstenaars zijn vaak sterk met elkaar verstrengeld. Indien het organisatie-archief weinig gestoffeerd of onvindbaar is, loont het de moeite het netwerk van gerelateerde actoren in kaart te brengen en naar hun archieven op zoek te gaan. Soms gebeurt ook het omgekeerde en schenkt een persoon zijn (professionele) archief aan een organisatie.

Kan en mag je het archief raadplegen?

Archieven zijn niet altijd in dezelfde mate ontsloten (geïnventariseerd, gecatalogeerd). Dat kan van invloed zijn op welke delen van het archief je al mag raadplegen en hoeveel men je kan vertellen over de inhoud van het archief.

Organisaties en individuen zijn ook gebonden aan privacy, auteurs- en naburige rechten. Ze mogen dus weigeren om bepaalde delen te laten raadplegen.

Mogelijke stappen in je zoektocht

    1. Leeft de persoon nog of is de organisatie nog actief, neem contact op. Meestal bewaren ze zelf hun archief, of kunnen ze je naar de geschikte instanties of personen doorverwijzen.
    2. In secundaire literatuur kan je gedetailleerde verwijzingen vinden naar primaire bronnen, zoals persoons- of organisatiearchieven. Helaas is wetenschappelijke literatuur over diverse aspecten van het Belgische podiumverleden relatief schaars.
    3. Voor gearchiveerde websites, zoek eens op de Internet Archive Wayback Machine
    4. Archiefbank biedt een logische overkoepelende ingang voor Vlaanderen. Het is het meest generieke zoekplatform voor particuliere (of private) archieven in Vlaanderen en zal in de komende maanden gevoelig worden aangevuld met archiefbeschrijvingen gerelateerd aan podiumkunsten en muziek. Veel instellingen en databanken sluizen hun archiefbeschrijvingen (gedeeltelijk) door naar Archiefbank.
    5. Een ander zoekplatform dat aan belang wint is het Archives Portal Europe (APE) Hierop zijn ook openbare archieven vindbaar, bijvoorbeeld uit het Rijksarchief. In de toekomst zal Archiefbank meer beschrijvingen van particuliere archieven kunnen doorsluizen naar Archives Portal Europe, nu is dat aantal nog beperkt en dien je beide te consulteren. Binnenkort publiceren we hier een meer gedetailleerde vergelijking tussen Archiefbank en APE als startportalen voor historisch onderzoek.
    6. ODIS, de contextuele webdatabank voor de studie van intermediaire structuren in de 19e en 20e eeuw, biedt een instellingsoverschrijdend archievenoverzicht waarvan slechts enkele velden naar Archiefbank worden doorgesluisd.
      • Het is dus mogelijk dat je in Archiefbank net zocht op een term die enkel in de oorspronkelijke ODIS-beschrijving was opgenomen.
      • Omdat het archievenoverzicht in ODIS bovendien werd ingebed in een actorendatabank met beschrijvingen van o.m. organisaties, personen en periodieken, levert een rechtstreekse zoekopdracht in ODIS misschien nog bijkomende resultaten op.
    7. Net als ODIS sluizen ook andere instellingen of databanken hun archiefbeschrijvingen slechts partieel door naar Archiefbank of APE. Voor podiumbronnen blijft het dus relevant om in tweede instantie ook in de eigen zoekinstrumenten van onder meer Letterenhuis, Rijksarchief, Archiefbank Kempen en diverse stads-, gemeente- en OCMW-archieven te zoeken.
    8. Dit is zeker noodzakelijk voor de archiefinstellingen waarvan de archiefbeschrijvingen niet (systematisch) opgenomen worden in Archiefbank of APE. Belangrijk zijn minstens grote stadsarchieven zoals FelixArchief en Archief van de Stad Brussel.
    9. Om te zoeken in buitenlandse archiefinstellingen kan je terecht bij Buitenlandse overkoepelende archiefportalen en Buitenlandse bewaarplekken voor podiumkunstenerfgoed.

 

Trefwoorden



, , , , ,