Poppencollectie van Theater Taptoe

Geschiedenis Theater Taptoe

Theater Taptoe werd als Marionettentheater Taptoe gesticht door Luk De Bruyker in 1968. Vijf jaar later vervoegde auteur Freek Neirynck het gezelschap en werd artistiek directeur gedurende 25 jaar. De tandem De Bruyker (scenograaf, figurenspeler)/Neirynck (auteur, dramaturg) bouwde het gezelschap uit tot een gerenommeerd ensemble in binnen- en buitenland.

Taptoe verwierf driemaal de titel van cultureel ambassadeur van Vlaanderen en reisde van Mexico tot Japan. Smaakmakende voorstellingen waren Thomas zit te dromen in de klas, Hemel!, Genoveva, zoo kuisch… zoo pure…

Ook na het afscheid van Freek Neirynck, onder de leiding van bezieler Luk De Bruyker en figurenspeler/scenograaf Dirk De Strooper, bleef het gezelschap internationaal scoren met onder meer Sjoerd zegt… FOERT. Het gezelschap ging een hecht samenwerkingsverband aan met het blazersensemble I Solisti del Vento en produceerde meer en meer muziektheater.

Omwille van de stopzetting van werkingssubsidies door de Vlaamse gemeenschap (vanaf 2010) verdween de gezelschapsstructuur. Om het erfgoed van het gezelschap niet verloren te laten gaan, kwamen de poppen onder beheer van Het Firmament, destijds het expertisecentrum voor figurentheatererfgoed. Gezien de nog lopende voorstellingen en expo’s van Taptoe verhuisde de collectie pas in februari 2016 naar Het Firmament (nu: CEMPER). In tussentijd was de missie van Het Firmament verbreed naar het erfgoed van alle podiumkunsten (incl. figurentheater). De Vlaamse overheid gaf de opdracht een geschikte definitieve bestemming te vinden voor de figurentheatercollecties die het onder zijn hoede had. Het beheren van archieven en collecties werd namelijk enkel nog beschouwd als de taak van musea en archiefinstellingen en niet langer van expertisecentra.

v.l.n.r. Alain Ongenaet, poppen uit Don G., Luk De Bruyker | © Rudy Gadeyne

Onder de vlag Taptoe’s erf, zetten Luk De Bruyker en Alain Ongenaet (lichtontwerper/technicus) ondertussen de Taptoe-traditie verder. Samen maakten ze de afscheidsvoorstelling Ienmoal, andermoal… Adzjuzee! en een nieuwe versie van de succesvolle productie Hemel gebaseerd op het oeuvre van René Magritte.

Kenmerken en evoluties in de poppencollectie

De collectie bevat zowel stukken uit de periode voor de officiële oprichting van Theater Taptoe in 1978, als de periode sinds de oprichting van de vzw en het stopzetten van de werkingssubsidies van de Vlaamse Overheid (1978-2010). Ze bestaat uit bijna 250 poppen, educatief materiaal rond schimmenspel en het decor van één productie. De artistieke spreidstand van het gezelschap maakt dat er in de collectie niet alleen de meer traditionele marionetten, stangpoppen, handpoppen en stokpoppen terug te vinden zijn, maar ook lichaamspoppen, schimmen, maskers, en dat in uiteenlopende materialen.

In het begin van zijn carrière creëerde en bespeelde Luk De Bruyker voornamelijk marionetten (o.a. in: De Kleine Prins in 1978 en Herman Teirlinck, een Brusseleer in 1979). Later volgden ook stangpoppen (o.a. in: Vader Anseele in 1986, De Figuurrijke reis in 1992 en Rossini’s geheime recept in 2012), bekpoppen (o.a. in: Reggae Peggy in 1987, Oink in 1999 en Don G. in 2004), vlakke figuren (o.a. in: Pruuke Dosschke in 1988, Hemel! in 1991 en Ubu Kaka Pipi in 2000) en nog zo veel meer. Daar waar de stichter en bezieler van Theater Taptoe in de beginperiode zijn poppen voornamelijk zelf creëerde, werd dat later meer en meer uitbesteed.

Stuk voor stuk kenmerken en evoluties die zichtbaar aanwezig zijn in de collectie en bovendien uitgebreid gedocumenteerd werden in een inventaris die Luk De Bruyker in samenwerking met medewerkers van Het Firmament opmaakte. De inventaris en het daaraan gekoppelde beeldmateriaal zijn niet online raadpleegbaar, maar kunnen wel opgevraagd worden bij CEMPER.

Collectie tentoongesteld

In 2011 organiseerde Het Firmament de tentoonstelling Kopstukken. 10 Topstukken uit de geschiedenis van Theater Taptoe over de geschiedenis van Theater Taptoe. De tentoonstelling reisde nadien nog in binnen- en buitenland (Frankrijk, Estland, Spanje). Luk De Bruyker maakte een selectie uit meer dan honderd voorstellingen, waaronder heel wat stukken van Freek Neirynck, die 25 jaar artistiek leider van het gezelschap was. Tien mijlpalen die elk op hun hoogsteigen manier een tipje van de sluier van Taptoes verleden onthullen. Ook de poppen die in dat kader tentoongesteld werden, maken quasi integraal deel uit van de collectie die door Het Firmament bewaard werd.

Eveneens in 2011 volgde een bijzondere afscheidsvoorstelling Ienmoal, andermoal… Adzjuzee!, waarin verschillende poppen uit het verleden van Theater Taptoe de revue passeerden, en een complete overzichtstentoonstelling TAPtoe – TapTOE in het Provinciehuis van Gent.

In september 2016 werd een deel van de collectie ontsloten in de overzichtstentoonstelling 40 jaar Kalleke Step/Poppenspel in Vlaanderen die het Dendermondse marionettentheater Kalleke Step organiseerde naar aanleiding van zijn 40-jarige bestaan.

Definitieve bestemming collectie

In afwachting van een definitieve bestemming voor de collectie, werden/worden de poppen bewaard door Het Firmament (nu: CEMPER). De collectie zal uiteindelijk wellicht versnipperd bewaard worden, maar zal steeds als geheel samen blijven in de inventaris die Luk De Bruyker in samenwerking met Het Firmament opmaakte. Op termijn zal dit overzicht ook online beschikbaar zijn.

Een deel van de poppen werd reeds herbestemd:

  • Het grootste gedeelte ging naar Huis van Alijn. De poppen zullen na inventarisatie raadpleegbaar zijn.
  • De poppen van de producties Vader Anseele en De Roste Wasser werden eind 2016 overgedragen aan Amsab-ISG. Het gaat om marionetten, stangpoppen, maskers en lichaamspoppen. Recent namen zij ook drie poppen van de reeks Vader Tamboer, het leven van een marktzanger in huis.
  • Een tiental poppen werden in tijdelijke bruikleen gegeven aan TOPIC in Tolosa (tot 2023).

Meer informatie over deze herbestemmingen vind je hier.

Trefwoorden


, ,
,
,
, , ,