Inhoud
De bundel Theatrum Jesuiticum, bewaard door KADOC-KU Leuven, bevat handschrift en druk uit de periode 1655-1705 en werd gebonden in een halflinnen band uit de negentiende eeuw. Ze bestaat voornamelijk uit programmaboekjes of periochen van het jezuïetentoneel (115 programma’s, waaronder dubbels). De bundel bevat ook werk van de augustijnen (nrs. 9, 29 en 37) en toneel van de Antwerpse ‘Franse School’ (nr. 65). Daarnaast levert de band ons 4 programma’s van rederijkerstoneel uit Aalst (nrs. 32, 34 en 118 (Barbaristen) en nr. 106 (Catharinisten)). Het programma nr. 78 (met als dubbel 122) is waarschijnlijk op last van de stad Aalst gedrukt. Doordat het convoluut zoveel (51) programma’s van toneel uit Aalst bevat die bovendien in tijd dicht bij elkaar liggen, krijgen we een goed beeld van het cultuurleven in die stad.
Belang
Van de 116 verschillende programma’s in de bundel (edities) zijn er 112 edities uniek: slechts van vier edities zijn dubbele programma’s opgedoken. Dat is 9% van het gehele corpus van toneelprogramma’s uit de Provincia Flandro-Belgica dat tot nog toe kon worden gereconstrueerd. Het gaat dus om bijzonder zeldzaam materiaal. Qua periode (1655-1705) biedt de bundel op een onvergelijkbare wijze informatie over de tweede helft van de 17e eeuw. Het leeuwendeel van de programma’s bestrijkt de periode 1698-1705 en de overgang van de 17e– naar de 8e-eeuwse toneelpraktijk aan de jezuïetencolleges wordt daardoor op een zeer diepgaande wijze gedocumenteerd. In het bijzonder voor het relatieve kleine college van Aalst is de bundel van onnavolgbaar belang: niet minder dan 42 edities van programma’s bieden een inkijk in de Aalsterse toneelpraktijk van rond de eeuwwende. Ter vergelijking: voor Aalst zijn slechts 68 verschillende edities van programma’s bekend. Kleine colleges zijn doorgaans zeer slecht gedocumenteerd, maar het geval Aalst laat toe om een gefundeerde vergelijking te maken met de grote colleges zoals Antwerpen, Brussel, Gent en Mechelen. Op ca. 25 programma’s zijn in handschrift aantekeningen aangebracht: handschriftelijke opdrachten die het netwerk tussen colleges blootleggen, verbeteringen van de tekst, correcties van drukfouten en dergelijke meer.
Meer lezen
- Steven Vinckier, Het droeve lot van een voortvarende keizer. Een vergelijkend onderzoek van de toneelbewerkingen van de Mauritius-stof in het Europese en inzonderheid het Vlaamse jezuïetentheater (onuitgegeven licentiaatsverhandeling, KU Leuven: 1997).
- Goran Proot, ‘Toneelprogramma’s in het Jezuïetenhuis te Heverlee’, in Archief- en Bibliotheekwezen in België 58 (1997) nr. 1-4, 313-355.
- Goran Proot, Het schooltoneel van de jezuïeten in de Provincia Flandro-Belgica tijdens het ancien régime (1575-1773) (Doctoraal proefschrift Universiteit Antwerpen, 2008).
Gebaseerd op: Els Silvrants-Barclay en Luk Van den Dries, Topstukken uit de theatergeschiedenis. Proeflijst (onderzoeksrapport in opdracht van de Vlaamse Gemeenschap). Universiteit Antwerpen, september 2012. Met dank aan KADOC-KU Leuven, de onderzoeksgroep Research Centre for Visual Poetics (UA) en de geconsulteerde experten.
Trefwoorden
Theater
Boeken of publicaties
1600-1700, 1700-1800, 1800-1900
Aalst, Vlaanderen (gewest)