Rijksarchief in België

In hoofdzaak overheidsarchieven of publiekrechtelijke archieven, maar ook private archieven

Hoofdzetel: Brussel + 20 vestigingen verspreid over België

arch.be

Suggesties?

Inhoudelijk profiel

Het Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, kortweg het Rijksarchief genoemd, is een federale wetenschappelijke instelling. De instelling bestaat uit het Algemeen Rijksarchief in Brussel en 19 Rijksarchieven verspreid over heel het land. Elk Rijksarchief beschikt over een leeszaal die voor iedereen toegankelijk is en waar je archief kan raadplegen, op papier of digitaal. In Brussel zijn naast het Algemeen Rijksarchief ook het Algemeen Rijksarchief 2 – depot Joseph Cuvelier, het Rijksarchief te Brussel (voor archieven m.b.t. de Brusselse regio), het Archief van het Koninklijk Paleis, het CegeSoma – Studiecentrum Oorlog en Maatschappij en de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers te vinden. Verder zijn er Rijksarchieven in Antwerpen, Beveren, Brugge, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven, Aarlen, Bergen, Doornik, Eupen, Louvain-la-Neuve, Luik en Namen.

Het Rijksarchief verwerft en bewaart archief van meer dan 30 jaar oud dat werd gevormd door hoven en rechtbanken, overheidsdiensten, notarissen, maar eveneens door de privésector en door particulieren. Denk aan ondernemingen, politici, verenigingen en vennootschappen, invloedrijke families, enz. die een belangrijke rol hebben gespeeld in het maatschappelijk leven.

Zoektips podiumkunsten

De kern van het Rijksarchief wordt gevormd door de publiekrechtelijke archieven.
Naargelang je onderzoeksvraag kan het Rijksarchief onontbeerlijk zijn voor je bronnenonderzoek:

  • autonome overheidsbedrijven en instellingen van openbaar nut kunnen ook archief overdragen. Dit geldt ook voor kunstenorganisaties met vzw-statuut die in de grotere steden actief zijn
  • naargelang de tijdsperiode waarin je onderzoek valt, moet je rekening houden met het feit dat heel wat bronnenmateriaal uit het ancien régime in het Rijksarchief berust. Spildatum is hierbij 1795, toen onder het bewind van de Fransen heel wat overheidsinstellingen en kerkelijke instellingen werden afgeschaft, waaronder (archieven van) rederijkerskamers, schoolarchieven van jezuïetencolleges, kapittelkerken, abdijen…

Het Rijksarchief is vaak een regionale actor in de bewaring van lokale (gemeente)archieven, daar waar de lokale overheden geen goede bewaaromstandigheden kunnen garanderen.

Enkele voorbeelden:

  • Het archief van de Afdeling Muziek, Letteren en Podiumkunsten van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en rechtsvoorgangers
  • Provincie Antwerpen. Commissies voor letterkunde, 1890-1997

Zoektips muziek

Muziekcollecties of -archieven, gevormd door wat we thans zouden beschouwen als “personen of organisaties in het kunstenveld” zijn eerder bij uitzondering te vinden in de collecties van het Rijksarchief. Er zijn evenwel een aantal uitzonderingen, bijvoorbeeld:

  • De documenten van Charles César Snoeck, musicoloog en instrumentenverzamelaar
  • Het archief van Ghislain Pouseele, stadsbeiaardier van Izegem, Menen en Kortrijk
  • Het archief van het Conservatorium van Brussel
  • Het archief van de Muntschouwburg Brussel (zie ook het archief van De Munt en het Brusselse Stadsarchief
  • Het archief van het Festival van Vlaanderen, Kortrijk
  • Het archief van muziekverenigingen, waaronder Les mélophiles (Kortrijk), Koninklijke Fanfare (Ronse), Harmonie Sint-Pieter (Grimde)
  • Het archief van componisten of dirigenten, zoals Jan Decadt, Adolphe Tiberghien, Alphonse Goovaerts, Maurits Denaux (archief Denaux-Kemp Maurits en Josiane)
  • …

Veeleer vind je in het Rijksarchief archieven en collecties van personen en organisaties uit belendende sectoren, die het muziekleven op verschillende manieren ondersteunden of erbij betrokken waren. Exemplarische voorbeelden:

  • Sector algemeen onderwijs:
    • Het archief van Roger Verheest, inspecteur muziek in het Rijksonderwijs
    • De archieven van een aantal rijksnormaalscholen en athenea
  • Instellingen uit de sector media:
    • De collectie geluidsbanden uit het archief van Radio 2 West-Vlaanderen
    • Het archief van de Belgische Radio en Televisie. Instituut van de Nederlandse Uitzendingen en rechtsvoorgangers.
  • Uitgevers:
    • Conglomeraatarchief van Orbis en Orion Uitgevers NV, uitgever van onder meer de Algemene Muziekencyclopedie en Adem (tijdschrift voor muziekcultuur)
  • Het archief van privépersonen die als liefhebber het muziekleven ondersteunden of als mecenas optraden, bijvoorbeeld: de verzameling fotoalbums van koning Albert I en koningin Elisabeth (Elisabethwedstrijd).
  • Diverse bestuursniveaus:
    • Het archief van diverse lokale en provinciale besturen (cultuur- en muziekbeleid op die niveaus)
    • Het archief van de Federale en Vlaamse overheden, met hun diverse afdelingen en diensten, bijvoorbeeld:
      • Het archief van het Bestuur Schone Kunsten (conservatoria, muziekscholen)
      • Het archief van het Ministerie van Nationale Opvoeding. Diensten voor Franse Cultuur en rechtsvoorgangers.
      • Het archief van de Afdeling Muziek, Letteren en Podiumkunsten van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en rechtsvoorgangers
  • Het archief van diverse religieuze instellingen, soms met inbegrip van de bladmuziekcollecties: kerken/kerkfabrieken en parochies, kloosters, abdijen, bijvoorbeeld: de verzameling partituren van Sint-Walburga te Brugge; het archief van de kapittelkerk van Sint-Michiel en Sint-Goedele te Brussel …

Catalogus of andere hulpmiddelen

Hoe begin je eraan?

Via de zoekrobot Zoeken naar archieven krijg je een overzicht van alle archiefbestanden bewaard in de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief. Afhankelijk van de beschikbaarheid van de gegevens in elektronisch formaat, vind je enkel de basisgegevens van een archiefbestand, of vind je volledige inventarissen inclusief gedetailleerde, hiërarchische beschrijvingen van de archiefbestanddelen.

Thematische archiefgidsen (bijvoorbeeld hier) en zoekwijzers kunnen je onderzoek vergemakkelijken.

Een groot deel van de archieftoegangen (inventarissen) wordt vlot en gratis via PDF aangeboden. Om hiertoe toegang te krijgen moet je enkel je e-mailadres doorgeven.

Trefwoorden

, ,
, , ,
, , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , ,